Τετάρτη 15 Μαρτίου 2017

Διαχείριση μελισσοκομείου - Παραγωγή, εκτροφή και αντικατάσταση βασιλισσών



       Ήταν το 1995 όταν εντελώς τυχαία διάβασα το βιβλίο <<Μελισσοκομία>> του Pierre JEAN PROST.  Από τότε μέχρι σήμερα η μελέτη μελισσοκομικών βιβλίων, μελισσοκομικών περιοδικών, εξειδικευμένων μελισσοκομικών άρθρων που έβρισκα στο διαδίκτυο, οι μελισσοκομικές συζητήσεις, η επίσκεψη  στο μελισσοκομείο και γενικά οι μελισσοκομικές εργασίες με ηρεμούσαν ψυχικά και με ικανοποιούσαν αφάνταστα.
        Έχοντας σαν βασική αρχή ότι καμία τροφή δεν δίδεται από το μελισσοκόμο στα μελίσσια κατά τη διάρκεια της μελιτοσυλλογής και αναγκασμένος να ασκώ τη μελισσοκομία σε μια περιοχή (Κρήτη) με ξηροθερμικό κλίμα αλλά και μελισσοκομικά κορεσμένη (αριθμός κυψελών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο) κατέληξα με το χρόνο σε ένα σύστημα διαχείρισης μελισσοκομείου που πετυχαίνει, πιστεύω, τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, ποιοτικά και ποσοτικά, στη παραγωγή μελιού. Ήδη από το 1998 προσανατολίστηκα στην παρακολούθηση της ηλικίας των βασιλισσών του μελισσοκομείου μου και  στη προγραμματισμένη αντικατάσταση αυτών με βασίλισσες που θα έχω παράξει με βασιλοτροφία από τα ίδια τα μελίσσια μου, εφαρμόζοντας από την αρχή επιλογή του γενετικού υλικού με κριτήριο τη αυξημένη  παραγωγή μελιού. Προσοχή, η παραγωγικότητα να οφείλεται στις ιδιότητες του πληθυσμού της κυψέλης και όχι πιθανόν στη παραπλάνηση λόγω θέσης. 
         Πριν συνεχίσω μελισσοκομικά ανοίγω μια παρένθεση (σε σχέση με τη πυκνότητα κυψελών) για να πω ότι στη Κρήτη το πρώτο πράγμα που ρωτά συνήθως κάποιος ένα μελισσοκόμο είναι <<πόσες έχεις;>> θεωρώντας το πλήθος των κυψελών μοναδικό στοιχείο που προσδιορίζει τις μελισσοκομικές σου γνώσεις και την επιτυχία. Το ίδιο συμβαίνει και με τα πρόβατα - κατσίκια. Πόσα έχεις;  Τα πολλά, η έκταση, σημαίνει γνώση και κύρος. Αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη κεντρικού φορέα που θα κατευθύνει και αυστηρά θα ελέγχει, έχει σαν αποτέλεσμα τον υπερκορεσμό και την υπερβόσκηση. Σταματάω εδώ γιατί ξεφεύγω. Αυτή τη παράμετρο (ποιοτική ή εκτατική μελισσοκομία) θα τη δούμε στο τέλος στις σκέψεις - συμπεράσματα.

        Τέλος Χειμώνα έχω 120  περίπου μελίσσια. Η διαχείριση τους έχει σκοπό να πετύχω τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, ποιοτικά και ποσοτικά, στις ανθοφορίες του θυμαριού και πεύκου από Ιούνιο έως αρχές Οκτωβρίου. Υπάρχουν δύο κατηγορίες μελισσών όσο αναφορά τη ηλικία της βασίλισσας. Τα μισά περίπου είναι μελίσσια με βασίλισσα της προηγούμενης άνοιξης (ενός έτους) και τα υπόλοιπα με βασίλισσα της προ προηγούμενης (δύο ετών). Εδώ θα πρέπει να πω ότι η διάκριση τους σύμφωνα με την ηλικία της βασίλισσας γίνεται πολύ εύκολα διότι όλες μου οι βασίλισσες είναι σημαδεμένες  με το χρώμα του έτους που γεννήθηκαν, κρατάω σημειώσεις ανά κυψέλη (κυψέλες αριθμημένες) και επιπλέον υπάρχει μονωτική ταινία στο χερούλι μπροστά στη κυψέλη με το ίδιο χρώμα που είναι σημαδεμένη η βασίλισσα. Στα μελίσσια της πρώτης κατηγορίας (ενός έτους) φροντίζω να γεννά η βασίλισσα ανεμπόδιστα (καθαρή γονοφωλιά), τοποθετείται πάτωμα έγκαιρα και γενικά οι χειρισμοί στοχεύουν στην ανάπτυξη του μελισσιού και ταυτόχρονα στην αποφυγή της σμηνουργίας, πράγμα που γίνεται σχετικά εύκολα λόγω και της ηλικίας της βασίλισσας. Στόχος τέλος Μαΐου αρχές Ιουνίου να μεταφερθούν δυνατά και υγιή στην ανθοφορία του πρώιμου θυμαριού.
         Τα μελίσσια της δεύτερης κατηγορίας θα <<κοπούν>>, θα πάρω δηλαδή μία ή δύο παραφυάδες από το καθένα, περί τα τέλη Μαρτίου στις  οποίες  θα γίνει εισαγωγή ώριμων βασιλικών κελιών. Η παραγωγή των βασιλικών κελιών θα γίνει από τα δικά μου μελίσσια με τη κλασική μέθοδο βασιλοτροφίας. Χρησιμοποιώ δηλαδή μελίσσι έναρξης και μελίσσι αποπεράτωσης. Οι χειρισμοί στο μελίσσι αποπεράτωσης γίνονται σε οριζόντια κυψέλη όπου η βασίλισσα  έχει απομονωθεί στη μία πλευρά με τη χρήση κάθετου και οριζόντιου βασιλικού διαφράγματος.

      Οι μητρικές κυψέλες με την παλιά βασίλισσα και οι παραφυάδες αναπτύσσονται χωριστά με διεγερτική τροφοδότηση, μια που δεν κινδυνεύουν από σμηνουργία,  για την όσο δυνατόν μεγαλύτερη παραγωγή μελισσών (πληθυσμού). Αν χρειαστεί γίνεται μεταφορά πλαισίων με κλειστό γόνο από τις μητρικές κυψέλες στις παραφυάδες.  Γύρω στις 20 Ιουνίου τόσο οι μητρικές κυψέλες όσο και οι παραφυάδες (με την ενίσχυση γόνου) είναι συμπληρωμένες δεκάρες μέλισσες. Ενώνονται με τη μέθοδο της εφημερίδας τοποθετώντας κάτω την παραφυάδα και πάνω τη μητρική κυψέλη αφού πρώτα σκοτώσω την παλιά βασίλισσα.


    Αρχές Ιουλίου μεταφέρονται σε ανθοφορία όψιμου θυμαριού -  πεύκου. Θα παραμείνουν μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου στη παραγωγή μελιού και στη συνέχεια θα μεταφερθούν σε φθινοπωρινή ανθοφορία για ανανέωση πληθυσμού - διαχείμαση.
     Λεπτομέρειες για τη βασιλοτροφία, το φτιάξιμο των παραφυάδων, την εισαγωγή των βασιλόκελων καθώς και  τη διαχείριση - αποτελέσματα των δύο ομάδων κυψελών στις ανθοφορίες στόχους, θα προσπαθήσω να παρουσιάσω σύντομα σε νέα ανάρτηση.